NHẬN XÉT

Hãy để mọi người trong trạng thái mơ hồ bằng cách không bao giờ tiết lộ mục đích thực sự đằng sau hành động của bạn. Khi họ không thể hiểu bạn đang toan tính điều gì, họ cũng không thể chuẩn bị phương án phòng bị. Tung hỏa mù, bao phủ họ bằng màn sương mù dày đặc, và khi họ cuối cùng nhận ra ý định thật sự của bạn, mọi thứ đã quá muộn.

PHẦN I: SỬ DỤNG MỒI NHỬ VÀ ĐÁNH LẠC HƯỚNG ĐỂ LÀM NGƯỜI KHÁC MẤT DẤU

Nếu trong quá trình đánh lừa, người khác thoáng nghi ngờ ý định của bạn, mọi thứ sẽ thất bại. Đừng để họ nhận ra mục đích thực sự: Đánh lạc hướng bằng sự chân thành giả tạo, đưa ra tín hiệu mơ hồ, hoặc những mục tiêu để đánh lùa. Khi không phân biệt được thật giả, họ sẽ không tìm ra mục đích thực sự của bạn là gì.

Vi phạm Luật

Trong suốt vài tuần, Ninon de Lenclos, kỹ nữ nổi danh nhất nước Pháp thế kỷ XVII, kiên nhẫn lắng nghe Hầu tước de Sévigné kể lể về những khó khăn trong việc theo đuổi một nữ bá tước xinh đẹp nhưng kiêu kỳ. Lúc ấy, Ninon đã 62 tuổi và vô cùng lão luyện trong chuyện tình trường; còn hầu tước, chàng trai trẻ 22 tuổi, đẹp trai, phong độ, nhưng lại hoàn toàn non nớt trong tình yêu. Ban đầu, Ninon cảm thấy thú vị khi nghe những sai lầm ngây ngô của hầu tước, nhưng rồi bà không thể chịu đựng được sự vụng về này thêm được nữa. Là người không bao giờ chấp nhận sự kém cỏi, nhất là trong nghệ thuật chinh phục phụ nữ, Ninon quyết định dẫn dắt chàng trai trẻ vượt qua thử thách.

Đầu tiên, Ninon nhấn mạnh rằng chuyện này giống như một cuộc chiến, và nữ bá tước kia chẳng khác nào một thành trì cần phải bao vây cẩn thận như một vị tướng tài ba. Từng bước đi phải được lên kế hoạch và thực hiện với sự chú ý tuyệt đối đến từng chi tiết nhỏ.

Bà yêu cầu hầu tước bắt đầu lại từ đầu. Ninon hướng dẫn anh hãy tiếp cận nữ bá tước với một chút lạnh lùng, tạo ra vẻ thờ ơ không quan tâm. Lần tiếp theo hai người ở bên nhau, bà bảo anh hãy tâm sự với nữ bá tước như một người bạn chứ không phải một người theo đuổi tình cảm. Điều này sẽ khiến nữ bá tước bối rối, không còn chắc chắn về sự quan tâm của anh—có lẽ anh chỉ muốn làm bạn mà thôi.

Sau đó, Ninon lên kế hoạch tiếp theo. Khi nữ bá tước bắt đầu hoang mang, đó là lúc khiến nàng ghen tuông. Ở lần gặp tiếp theo, trong một buổi dạ hội lớn tại Paris, hầu tước sẽ xuất hiện cùng một cô gái trẻ xinh đẹp. Cô gái này lại có những người bạn cũng xinh đẹp không kém, để bất cứ nơi nào nữ bá tước nhìn thấy hầu tước, anh sẽ luôn được bao quanh bởi những người phụ nữ quyến rũ nhất Paris. Điều này không chỉ khiến nữ bá tước sôi sục vì ghen tuông mà còn giúp nàng nhận ra hầu tước như một người đàn ông được nhiều người khao khát. Ninon kiên nhẫn giải thích cho hầu tước rằng, một người phụ nữ sẽ thích một người đàn ông khi biết rằng những phụ nữ khác cũng muốn anh ta. Điều đó không chỉ gia tăng giá trị của hầu tước mà còn khiến việc “giành giật” anh ta từ tay người khác trở nên thỏa mãn hơn.

Khi nữ bá tước đã ghen tuông và bắt đầu bị cuốn hút, đó là lúc mê hoặc nàng. Theo chỉ dẫn của Ninon, hầu tước cố tình không xuất hiện tại những buổi gặp gỡ mà nữ bá tước trông đợi anh. Rồi đột ngột, anh sẽ xuất hiện tại những buổi salon mà trước đây anh chưa bao giờ tham dự nhưng là nơi nữ bá tước thường xuyên lui tới. Điều này khiến nàng không thể đoán trước được bước đi của anh. Toàn bộ chiến thuật này sẽ đẩy nữ bá tước vào trạng thái rối loạn cảm xúc, một điều kiện tiên quyết để việc chinh phục đạt hiệu quả tối đa.

Những bước đi chiến lược được thực hiện tỉ mỉ trong vài tuần liền. Ninon theo sát tiến trình của hầu tước thông qua mạng lưới bạn bè và “gián điệp” của mình. Bà nghe nói rằng nữ bá tước bắt đầu cười nhiều hơn trước những lời nói đùa của hầu tước, chăm chú lắng nghe những câu chuyện anh kể. Bà cũng biết được rằng nữ bá tước đột nhiên quan tâm, hỏi han về hầu tước. Bạn bè của Ninon kể lại rằng, tại các buổi tiệc xã giao, nữ bá tước thường xuyên liếc nhìn hầu tước, ánh mắt dõi theo từng bước chân anh. Ninon tin chắc rằng nữ bá tước đã bắt đầu rơi vào lưới tình. Chỉ còn là vấn đề thời gian—vài tuần, hoặc nhiều nhất là một, hai tháng nữa—thành trì sẽ sụp đổ.

Thế nhưng, chỉ vài ngày sau, hầu tước đến thăm nhà nữ bá tước khi cả hai đang ở riêng. Đột nhiên, anh hành động theo cảm xúc bốc đồng của mình thay vì làm theo kế hoạch mà Ninon đã đề ra. Anh cầm lấy tay nữ bá tước và thổ lộ rằng mình yêu nàng. Hành động bất ngờ này khiến nữ bá tước bối rối, hoàn toàn nằm ngoài dự đoán của anh. Nàng trở nên khách sáo, rồi lấy cớ rời đi. Suốt phần còn lại của buổi tối, nàng tránh ánh mắt anh, và khi buổi tiệc kết thúc, nàng không còn xuất hiện để chào tạm biệt.

Những lần ghé thăm sau đó, hầu tước được báo rằng nữ bá tước không có nhà. Mãi đến khi nàng đồng ý gặp lại, cả hai đều cảm thấy lúng túng, ngại ngùng trước sự hiện diện của nhau. Kế hoạch sụp đổ, và sự hấp dẫn đã không còn.

Giải thích

Ninon de Lenclos hiểu rõ mọi bí mật trong nghệ thuật tình yêu. Những người tình của bà không ai khác chính là những nhà văn, nhà tư tưởng, và chính trị gia vĩ đại nhất thời đó—những cái tên như La Rochefoucauld, Molière và Richelieu. Với Ninon, quyến rũ là một trò chơi cần được thực hiện với sự điêu luyện và tinh tế. Khi bà lớn tuổi hơn và danh tiếng ngày càng vang xa, những gia đình quyền quý nhất nước Pháp thậm chí còn gửi gắm con trai của họ đến học hỏi từ bà về nghệ thuật yêu đương.

Ninon hiểu rằng đàn ông và phụ nữ rất khác nhau, nhưng trong chuyện tán tỉnh, họ lại có điểm chung: sâu thẳm bên trong, họ thường nhận ra khi mình đang bị theo đuổi, nhưng vẫn sẵn lòng đón nhận bởi cảm giác ấy thật mê hoặc. Họ thích cảm giác buông thả, để người khác dẫn dắt mình đến một thế giới lạ lẫm. Tuy nhiên, thành công trong quyến rũ hoàn toàn phụ thuộc vào sự khéo léo và ám chỉ. Bạn không thể công khai mục đích của mình hay nói thẳng ra bằng lời. Thay vào đó, bạn phải đánh lạc hướng đối phương. Để họ sẵn sàng đi theo sự dẫn dắt của bạn, họ cần rơi vào trạng thái bối rối vừa đủ. Bạn phải làm xáo trộn các tín hiệu—giả vờ quan tâm đến một người khác (làm “mồi nhử”), rồi lại ngầm tỏ ra hứng thú với mục tiêu thực sự, sau đó tỏ vẻ thờ ơ, và cứ thế lặp đi lặp lại. Những màn chơi khéo léo như vậy không chỉ khiến họ rối trí mà còn làm họ hứng thú vì bất ngờ.

Hãy tưởng tượng câu chuyện này qua góc nhìn của nữ bá tước: sau một vài bước đi của hầu tước, nàng cảm nhận được rằng anh đang chơi một trò chơi nào đó, nhưng trò chơi này lại khiến nàng thích thú. Nàng không biết anh đang dẫn nàng đi đâu, nhưng chính điều đó lại làm tăng sức hấp dẫn. Những nước đi của anh khiến nàng tò mò, mỗi lần đều để lại sự chờ đợi và háo hức cho lần tiếp theo—ngay cả sự ghen tuông và bối rối của nàng cũng trở nên thú vị, bởi lẽ đôi khi, bất kỳ cảm xúc mãnh liệt nào cũng tốt hơn sự nhàm chán của sự an toàn. Có lẽ, nàng cũng đoán được hầu tước có động cơ riêng—phần lớn đàn ông đều như vậy. Nhưng nàng sẵn lòng chờ đợi, và nếu sự chờ đợi kéo dài quá lâu, có lẽ mục đích của anh sẽ chẳng còn quan trọng nữa.

Thế nhưng, khoảnh khắc hầu tước thốt ra từ “yêu” định mệnh, mọi thứ thay đổi. Trò chơi không còn là một ván cờ thú vị với những bước đi đầy tính toán nữa, mà trở thành một màn thể hiện vụng về của cảm xúc. Ý đồ của anh đã bị lộ rõ: anh muốn quyến rũ nàng. Điều này khiến mọi hành động trước đó của anh bị nhìn nhận theo một góc độ hoàn toàn khác. Những điều trước đây có vẻ đáng yêu và cuốn hút giờ đây trở thành mưu mẹo đáng khinh. Nữ bá tước cảm thấy xấu hổ và bị lợi dụng. Một cánh cửa đã khép lại, và sẽ không bao giờ mở ra lần nữa.

Đừng để bị coi là kẻ lừa lọc, dù trong thời đại này khó có thể sống mà không sử dụng mưu mẹo.
Hãy biến sự tinh quái lớn nhất của bạn chính là khả năng che giấu vẻ ngoài của sự tinh quái.
— Baltasar Gracián, 1601-1658

Tuân Thủ Quy Luật

Vào năm 1850, Otto von Bismarck, khi ấy là một đại biểu 35 tuổi trong quốc hội Phổ, đứng trước một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp. Vấn đề nổi cộm lúc bấy giờ là việc thống nhất các bang nhỏ lẻ (bao gồm cả Phổ) ở Đức và khả năng phát động chiến tranh chống lại Áo—một nước láng giềng hùng mạnh ở phía nam, đang tìm cách giữ cho nước Đức chia rẽ và yếu kém, thậm chí đe dọa can thiệp nếu người Đức cố gắng thống nhất. Thái tử William, người sẽ kế vị ngai vàng Phổ, ủng hộ chiến tranh, và quốc hội cũng đồng lòng ủng hộ việc huy động quân đội. Chỉ có vua đương nhiệm Frederick William IV và các bộ trưởng của ông là phản đối, chọn cách xoa dịu người Áo hùng mạnh.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Bismarck luôn là người trung thành, thậm chí cuồng nhiệt ủng hộ sức mạnh và quyền lực của Phổ. Ông mơ về việc thống nhất nước Đức, phát động chiến tranh chống lại Áo và hạ nhục quốc gia này, vốn từ lâu đã chia rẽ nước Đức. Là một cựu binh, ông coi chiến tranh là một việc làm vinh quang. Sau này, ông từng tuyên bố: “Những vấn đề lớn của thời đại không được quyết định bằng diễn văn và nghị quyết, mà bằng sắt thép và máu.”

Tuy nhiên, mặc dù là một người yêu nước nồng nhiệt và say mê vinh quang quân sự, Bismarck đã gây kinh ngạc khi phát biểu tại quốc hội vào lúc cao trào của tinh thần chiến tranh. Ông nói: “Khốn cho chính khách nào khơi mào chiến tranh mà không có lý do chính đáng—một lý do vẫn sẽ hợp lý ngay cả khi chiến tranh kết thúc! Sau chiến tranh, các ngài sẽ nhìn những vấn đề này khác đi. Liệu khi đó các ngài có đủ can đảm để đối mặt với người nông dân đứng nhìn đống tro tàn của nông trại mình, với người lính bị thương tật, hay với người cha vừa mất đi những đứa con của mình không?”

Không những vậy, Bismarck còn gọi chiến tranh là điên rồ và, điều đáng ngạc nhiên nhất, ông ca ngợi nước Áo và bảo vệ hành động của họ—điều hoàn toàn trái ngược với những gì ông từng nói. Hậu quả đến ngay lập tức: Bismarck phản đối chiến tranh—ý ông là gì đây? Các đại biểu khác hoang mang, và một số đã đổi phiếu bầu của mình. Cuối cùng, vua và các bộ trưởng thắng thế, và chiến tranh bị ngăn chặn.

Vài tuần sau bài phát biểu nổi tiếng của Bismarck, nhà vua, cảm kích vì ông đã lên tiếng vì hòa bình, đã bổ nhiệm ông làm bộ trưởng trong nội các. Vài năm sau, ông trở thành thủ tướng Phổ. Trong vai trò này, cuối cùng Bismarck đã dẫn dắt đất nước và một vị vua yêu hòa bình vào một cuộc chiến tranh chống lại Áo, tiêu diệt đế quốc cũ và tạo dựng một nhà nước Đức hùng mạnh, với Phổ đứng đầu.

Diễn giải

Vào thời điểm bài phát biểu của Bismarck vào năm 1850, ông đã tính toán kỹ lưỡng. Trước hết, ông nhận thấy quân đội Phổ, chưa theo kịp các lực lượng quân sự khác ở châu Âu, không sẵn sàng cho chiến tranh—và thực tế là Áo rất có thể thắng, điều này sẽ là một thảm họa cho tương lai. Thứ hai, nếu cuộc chiến thất bại và Bismarck ủng hộ nó, sự nghiệp của ông sẽ gặp nguy hiểm nghiêm trọng. Nhà vua và các bộ trưởng bảo thủ muốn hòa bình; Bismarck muốn có quyền lực. Cách giải quyết là làm mọi người mất cảnh giác bằng cách ủng hộ một vấn đề mà ông ghét, nói những điều mà nếu người khác nói, ông sẽ cười nhạo. Cả một đất nước đã bị lừa. Chính nhờ bài phát biểu của Bismarck mà nhà vua đã bổ nhiệm ông làm bộ trưởng, một vị trí giúp ông nhanh chóng leo lên chức thủ tướng, có quyền củng cố quân đội Phổ và thực hiện điều ông mong muốn từ lâu: đánh nước Áo và thống nhất nước Đức dưới sự lãnh đạo của Phổ.

Bismarck chắc chắn là một trong những nhà chính trị tài ba nhất từng sống, là bậc thầy về chiến lược và mưu mẹo. Không ai nghi ngờ gì về kế hoạch của ông trong trường hợp này. Nếu ông công khai ý định thực sự, lý luận rằng tốt hơn là chờ đợi và chiến đấu sau, ông sẽ không thể thuyết phục được ai, vì hầu hết người dân Phổ lúc đó muốn chiến tranh và sai lầm tin rằng quân đội của họ vượt trội hơn quân Áo. Nếu ông làm vừa lòng nhà vua, yêu cầu được bổ nhiệm làm bộ trưởng để đổi lấy việc ủng hộ hòa bình, ông cũng sẽ không thành công: Nhà vua sẽ nghi ngờ tham vọng của ông và không tin vào sự chân thành của ông.

Tuy nhiên, bằng cách giả bộ và gửi đi những tín hiệu sai lệch, ông đã lừa được tất cả mọi người, giấu đi mục đích của mình và đạt được mọi thứ ông muốn. Đó chính là sức mạnh của việc che giấu ý đồ.

Chìa khóa quyền lực

Hầu hết mọi người đều dễ dàng bị đoán trước. Họ nói ra những gì mình cảm thấy, thẳng thắn bày tỏ quan điểm mỗi khi có cơ hội, và liên tục tiết lộ những kế hoạch, ý định của bản thân. Họ làm vậy vì nhiều lý do. Thứ nhất, việc nói về cảm xúc và những dự định trong tương lai là điều tự nhiên và dễ dàng. Việc kiểm soát lời nói và theo dõi những gì mình tiết lộ đòi hỏi sự nỗ lực. Thứ hai, nhiều người tin rằng bằng cách thành thật và cởi mở, họ sẽ chiếm được cảm tình của người khác và thể hiện bản chất tốt đẹp của mình. Tuy nhiên, họ hoàn toàn sai lầm. Sự thành thật thực tế lại là một công cụ không hiệu quả, gây thiệt hại nhiều hơn là lợi ích. Lời nói của bạn có thể làm người khác tổn thương; thay vào đó, khôn ngoan hơn là chọn lựa lời nói, nói với người khác những gì họ muốn nghe thay vì sự thật thô kệch và xấu xí mà bạn cảm thấy hay nghĩ. Quan trọng hơn, khi bạn quá cởi mở, bạn trở nên dễ đoán và quen thuộc đến mức khó có thể khiến người khác tôn trọng hay sợ hãi bạn, và quyền lực sẽ không thuộc về người không thể khơi gợi những cảm xúc ấy.

Nếu bạn khao khát quyền lực, hãy nhanh chóng bỏ qua sự thành thật và rèn luyện bản thân trong nghệ thuật che giấu ý đồ. Làm chủ nghệ thuật này và bạn sẽ luôn chiếm ưu thế. Một sự thật cơ bản về bản chất con người là: Bản năng đầu tiên của chúng ta là luôn tin tưởng vào những gì chúng ta nhìn thấy. Chúng ta không thể sống mà luôn nghi ngờ tính thực tế của những gì mình thấy và nghe—nếu luôn tưởng tượng rằng những gì mình thấy che giấu điều gì đó khác, chúng ta sẽ kiệt sức và sợ hãi. Chính vì vậy, việc che giấu ý định trở nên tương đối dễ dàng. Hãy treo trước mắt mọi người một vật mà bạn có vẻ khao khát, một mục tiêu mà bạn có vẻ hướng đến, và họ sẽ cho rằng đó là sự thật. Một khi họ tập trung vào mồi nhử, họ sẽ không nhận ra bạn thực sự đang làm gì. Trong nghệ thuật quyến rũ, tạo ra những tín hiệu mâu thuẫn, chẳng hạn như khát khao và thờ ơ, sẽ không chỉ làm họ lạc hướng mà còn kích thích ham muốn sở hữu bạn.

Một chiến thuật hiệu quả trong việc tạo ra mồi nhử là thể hiện sự ủng hộ một ý tưởng hoặc lý tưởng mà thực tế trái ngược với quan điểm của bạn. (Bismarck đã sử dụng chiến lược này rất thành công trong bài phát biểu của ông vào năm 1850.) Hầu hết mọi người sẽ nghĩ bạn đã thay đổi quan điểm, bởi vì rất ít người chơi đùa với những cảm xúc sâu sắc như ý kiến và giá trị của mình.

Cũng vậy, đối với bất kỳ mồi nhử nào, bạn chỉ cần giả vờ khao khát một thứ mà thực tế bạn chẳng hề quan tâm, và kẻ thù của bạn sẽ bị đánh lạc hướng, khiến họ phạm phải những sai lầm nghiêm trọng trong các tính toán của mình. Trong cuộc chiến tranh Kế thừa Tây Ban Nha năm 1711, Công tước Marlborough, chỉ huy quân đội Anh, muốn phá hủy một pháo đài quan trọng của Pháp, vì nó bảo vệ một con đường huyết mạch vào nước Pháp. Tuy nhiên, ông biết rằng nếu phá hủy nó, quân Pháp sẽ nhận ra ý đồ của ông – đó là chiếm lĩnh con đường đó. Thay vì vậy, ông chỉ chiếm giữ pháo đài và đóng quân ở đó, tạo vẻ như ông muốn nó vì một mục đích riêng. Quân Pháp tấn công và chiếm lại pháo đài, và Công tước để họ làm vậy. Khi họ đã lấy lại được pháo đài, họ phá hủy nó, nghĩ rằng Công tước muốn nó vì một lý do quan trọng nào đó. Giờ pháo đài đã bị phá hủy, con đường không còn được bảo vệ, và Marlborough dễ dàng tiến vào Pháp.

Hãy sử dụng chiến thuật này theo cách sau: Che giấu ý định của bạn không phải bằng cách giữ kín (vì như vậy có thể khiến bạn bị nghi ngờ), mà bằng cách nói liên tục về những khát khao và mục tiêu của mình—chỉ là không phải những mục tiêu thực sự. Bạn sẽ đạt được ba mục đích trong một lần: Bạn tỏ ra thân thiện, cởi mở, và đáng tin cậy; bạn che giấu ý định của mình; và bạn gửi đối thủ vào những cuộc truy tìm không có kết quả, tiêu tốn thời gian.

Một công cụ mạnh mẽ khác để đánh lạc hướng người khác là sự chân thành giả tạo. Con người thường nhầm lẫn sự chân thành với sự thành thật. Hãy nhớ—bản năng đầu tiên của họ là tin vào những gì họ thấy, và vì họ coi trọng sự thành thật và muốn tin vào sự chân thành của những người xung quanh, họ sẽ hiếm khi nghi ngờ bạn hay nhận ra trò diễn của bạn. Khi bạn giả vờ tin vào những gì mình nói, lời nói của bạn sẽ có trọng lượng rất lớn. Đây là cách Iago lừa dối và tiêu diệt Othello: Với chiều sâu cảm xúc của mình, sự chân thành giả vờ trong những mối quan tâm của anh ta về sự phản bội của Desdemona, làm sao Othello có thể nghi ngờ? Đây cũng là cách mà tay lừa đảo nổi tiếng Yellow Kid Weil lừa gạt được những người cả tin: Giả vờ tin tưởng sâu sắc vào món mồi nhử mà ông ta đang treo trước mắt họ (một cổ phiếu giả, một con ngựa đua được quảng cáo), ông ta khiến cho thực tế của nó khó bị nghi ngờ. Tất nhiên, điều quan trọng là không đi quá xa với sự chân thành giả tạo này. Chân thành là một công cụ tinh vi: Nếu bạn tỏ ra quá nhiệt huyết, bạn sẽ gây nghi ngờ. Hãy giữ mức độ vừa phải và đáng tin cậy, nếu không mưu mẹo của bạn sẽ bị phát hiện ngay.

Để làm cho sự chân thành giả tạo của bạn trở thành vũ khí hiệu quả trong việc che giấu ý định, hãy khẳng định niềm tin vào sự thành thật và thẳng thắn như những giá trị xã hội quan trọng. Làm điều này càng công khai càng tốt. Nhấn mạnh quan điểm của bạn về vấn đề này bằng cách thỉnh thoảng tiết lộ một suy nghĩ chân thành—dù đó chỉ là những điều vô nghĩa hoặc không liên quan, tất nhiên. Bộ trưởng của Napoleon, Talleyrand, là một bậc thầy trong việc chiếm được lòng tin của người khác bằng cách tiết lộ một “bí mật” nào đó. Sự tự tin giả vờ này—một mồi nhử—sẽ khiến người khác cũng tin tưởng vào bạn thật lòng.

Hãy nhớ: Những kẻ lừa đảo tài ba luôn tìm mọi cách để che giấu những phẩm chất xảo trá của mình. Họ xây dựng một hình ảnh chân thành trong một lĩnh vực để che đậy sự không thành thật trong những lĩnh vực khác. Chân thành chỉ là một mồi nhử khác trong kho vũ khí của họ.

PHẦN II: SỬ DỤNG MÀU KHÓI ĐỂ NGỤY TRANG HÀNH ĐỘNG CỦA BẠN

Lừa dối luôn là chiến lược tốt nhất, nhưng những mưu mẹo hay nhất cần có một lớp màn khói để đánh lạc hướng sự chú ý của người khác khỏi mục đích thực sự của bạn. Bề ngoài nhạt nhẽo – như một khuôn mặt poker không thể đoán trước – thường là lớp màn khói hoàn hảo, giấu kín ý định của bạn đằng sau những điều quen thuộc và dễ chịu. Nếu bạn dẫn dắt người khác đi theo một con đường quen thuộc, họ sẽ không nhận ra khi bạn đưa họ vào bẫy.

Tuân thủ Quy Luật 1

Vào năm 1910, ông Sam Geezil, một thương nhân ở Chicago, đã bán doanh nghiệp kho bãi của mình với giá gần 1 triệu đô la. Ông an hưởng cuộc sống nghỉ hưu bán phần, quản lý các tài sản của mình, nhưng trong lòng ông luôn khao khát những ngày tháng giao dịch sôi động. Một ngày nọ, một chàng trai trẻ tên là Joseph Weil đến văn phòng của ông, muốn mua một căn hộ mà ông đang rao bán. Geezil giải thích các điều khoản: Giá căn hộ là 8.000 đô la, nhưng ông chỉ yêu cầu khoản tiền đặt cọc là 2.000 đô la. Weil nói rằng anh ta sẽ suy nghĩ về điều này, nhưng hôm sau anh quay lại và đề nghị thanh toán toàn bộ số tiền 8.000 đô la bằng tiền mặt, nếu Geezil có thể chờ một vài ngày cho đến khi một giao dịch mà Weil đang thực hiện hoàn thành.

Dù đã bán đi doanh nghiệp và sống cuộc sống nghỉ hưu bán phần, một doanh nhân thông minh như Geezil vẫn không khỏi tò mò về việc Weil sẽ làm thế nào để có thể có số tiền lớn như vậy (tương đương khoảng 150.000 đô la ngày nay) nhanh chóng đến thế. Weil có vẻ không muốn nói rõ và vội vàng chuyển sang chủ đề khác, nhưng Geezil kiên trì hỏi. Cuối cùng, sau khi được đảm bảo về tính bảo mật, Weil đã kể cho Geezil câu chuyện sau đây.

JEHU, VỊ VUA ISRAEL GIẢ VỜ THỜ CÚNG HÌNH TƯỢC BA’AL

“Vậy Jehu tập hợp tất cả dân chúng, và nói với họ: ‘Ahab đã thờ Ba’al một chút, nhưng Jehu sẽ thờ hắn nhiều hơn. Hãy gọi tất cả các tiên tri của Ba’al, tất cả những người thờ phượng hắn và các thầy tế lễ của hắn; đừng ai vắng mặt, vì ta có một lễ vật lớn dâng cho Ba’al; ai vắng mặt sẽ không sống.’ Nhưng Jehu làm vậy một cách xảo trá để tiêu diệt những kẻ thờ Ba’al. Và Jehu ra lệnh: ‘Hãy làm một buổi lễ trọng thể dâng cho Ba’al.’ Vậy họ đã công bố nó. Jehu sai người đi khắp Israel; và tất cả những người thờ phượng Ba’al đã đến, không còn ai vắng mặt. Họ vào trong nhà của Ba’al, và nhà của Ba’al đã đầy người từ đầu này đến đầu kia…

Sau đó Jehu vào nhà của Ba’al và nói với những người thờ Ba’al, ‘Hãy tìm xem có ai là đầy tớ của Đức Chúa Trời ở đây không, chỉ có những người thờ Ba’al.’ Rồi ông vào để dâng lễ vật và tế lễ. Jehu đã bố trí 80 người đứng ngoài, và nói: ‘Ai để cho bất kỳ ai trong số những người mà tôi giao cho các ngươi thoát được, sẽ phải đánh đổi bằng mạng sống.’ Vậy khi ông dâng lễ vật xong, Jehu bảo người canh giữ và các sĩ quan: ‘Hãy vào và giết họ; đừng để ai thoát.’ Khi họ giết những người đó, các sĩ quan và lính canh ném họ ra ngoài, và vào phòng trong của nhà Ba’al, họ mang ra cây cột trong nhà Ba’al và đốt nó. Họ đã phá hủy cây cột của Ba’al và phá hủy nhà của Ba’al, biến nó thành nhà vệ sinh cho đến ngày nay. Như vậy, Jehu đã xóa sổ Ba’al khỏi Israel.”

Cựu Ước, 2 Các Vị Vua 10:18-28

Chú của Weil là thư ký cho một nhóm các nhà tài phiệt triệu phú. Những người đàn ông giàu có này đã mua một căn nhà nghỉ săn bắn ở Michigan cách đây mười năm với giá rẻ mạt. Họ đã không sử dụng căn nhà trong vài năm, vì vậy họ quyết định bán nó và nhờ chú của Weil làm việc gì đó để thu lại giá trị tốt nhất có thể. Vì một lý do riêng—và lý do đó không hề nhỏ—chú của Weil đã mang trong lòng một mối hận với những nhà tài phiệt này suốt nhiều năm; và đây chính là cơ hội để ông trả thù. Ông sẽ bán tài sản này cho một người trung gian (do Weil tìm ra) với giá 35.000 đô la. Những nhà tài phiệt này quá giàu để quan tâm đến mức giá thấp này. Người trung gian sẽ bán lại tài sản với giá thực sự của nó, khoảng 155.000 đô la. Lợi nhuận từ giao dịch này sẽ được chia đều giữa chú của Weil, Weil và người trung gian. Mọi thứ đều hợp pháp và vì một lý do chính đáng—đó là sự trả thù công bằng của chú Weil.

Geezil nghe xong, ông muốn trở thành người mua trung gian. Weil không muốn kéo ông vào, nhưng Geezil không chịu lùi bước: Ý tưởng về một khoản lợi nhuận lớn, cộng với một chút phiêu lưu, khiến ông không thể cưỡng lại. Weil giải thích rằng Geezil sẽ phải đặt cọc 35.000 đô la tiền mặt để thực hiện giao dịch. Geezil, một triệu phú, nói rằng ông có thể có số tiền đó chỉ trong nháy mắt. Cuối cùng, Weil đành phải đồng ý và sắp xếp một cuộc gặp gỡ giữa chú của Weil, Geezil và nhóm các nhà tài phiệt, tại thị trấn Galesburg, Illinois.

Trong chuyến tàu đến Galesburg, Geezil gặp chú của Weil—một người đàn ông ấn tượng, người mà ông đã trò chuyện sôi nổi về kinh doanh. Weil cũng mang theo một người bạn đồng hành, một người đàn ông hơi mập tên là George Gross. Weil giải thích với Geezil rằng anh ta là huấn luyện viên quyền anh, còn Gross là một trong những võ sĩ triển vọng mà anh ta huấn luyện, và Weil đã yêu cầu Gross đi cùng để giữ cho võ sĩ này luôn trong trạng thái thể lực tốt. Với một võ sĩ triển vọng, Gross trông không có gì đặc biệt—ông ta có mái tóc bạc và bụng bia—nhưng Geezil quá phấn khích với giao dịch này đến mức không thực sự chú ý đến vẻ ngoài có phần mờ nhạt của người đàn ông đó.

Khi đến Galesburg, Weil và chú của ông đi đón nhóm các nhà tài phiệt, trong khi Geezil đợi trong một phòng khách sạn với Gross, người ngay lập tức mặc quần đùi quyền anh. Khi Geezil nửa chú ý, Gross bắt đầu shadowboxing. Dù bị phân tâm, Geezil không chú ý đến việc Gross thở hổn hển chỉ sau vài phút tập luyện, mặc dù phong cách của anh ta có vẻ rất thực thụ. Một giờ sau, Weil và chú của ông quay lại cùng nhóm các nhà tài phiệt, một nhóm đàn ông ấn tượng, đầy quyền lực và ăn mặc lịch lãm. Cuộc gặp gỡ diễn ra suôn sẻ và các nhà tài phiệt đồng ý bán lại căn nhà nghỉ cho Geezil, người đã chuyển khoản 35.000 đô la vào một ngân hàng địa phương.

Khi giao dịch này đã xong, các nhà tài phiệt ngồi lại và bắt đầu trò chuyện về tài chính cao cấp, thỉnh thoảng nhắc đến cái tên “J. P. Morgan” như thể họ quen biết ông ta. Cuối cùng, một trong số họ để ý đến người quyền anh trong góc phòng. Weil giải thích lý do anh ta có mặt ở đó. Người tài phiệt phản đối, nói rằng ông ta cũng có một võ sĩ trong đoàn của mình, và ông ta đã chỉ ra cái tên của võ sĩ đó. Weil cười lớn và nói rằng võ sĩ của mình có thể dễ dàng hạ gục võ sĩ của họ. Cuộc trò chuyện bắt đầu chuyển thành tranh cãi. Trong cơn nóng giận, Weil thách thức họ cá cược. Các nhà tài phiệt nhiệt tình đồng ý và rời đi để chuẩn bị cho võ sĩ của họ một trận đấu vào ngày hôm sau.

Ngay khi họ rời đi, chú của Weil quát mắng Weil ngay trước mặt Geezil; họ không có đủ tiền để cá cược, và khi các nhà tài phiệt phát hiện ra điều này, chú của Weil sẽ bị sa thải. Weil xin lỗi vì đã làm rối việc của ông, nhưng anh có một kế hoạch: Anh biết võ sĩ kia rất rõ và chỉ cần một chút hối lộ, họ có thể dàn xếp trận đấu. Nhưng tiền sẽ từ đâu ra để cá cược? chú của Weil hỏi. Nếu không có tiền, họ coi như xong. Cuối cùng, Geezil không thể im lặng thêm. Không muốn mạo hiểm với giao dịch của mình, ông đã đề nghị dùng 35.000 đô la tiền mặt của mình cho phần cá cược. Dù có thua số tiền đó, ông vẫn có thể chuyển khoản thêm tiền và vẫn kiếm được lợi nhuận từ việc bán căn nhà nghỉ. Chú và cháu cảm ơn ông. Với 15.000 đô la của họ và 35.000 đô la của Geezil, họ sẽ đủ tiền cho trận cá cược. Tối đó, khi Geezil nhìn hai võ sĩ tập luyện cho trận đấu dàn xếp trong phòng khách sạn, đầu óc ông quay cuồng vì những khoản lợi nhuận mà ông sẽ kiếm được từ cả trận đấu quyền anh lẫn giao dịch bán căn nhà nghỉ.

Trận đấu diễn ra vào ngày hôm sau tại một phòng tập. Weil là người cầm tiền, được cất trong một chiếc hộp khóa an toàn. Mọi thứ đều diễn ra đúng kế hoạch trong phòng khách sạn. Các nhà tài phiệt trông mặt mày ủ rũ khi thấy võ sĩ của họ thi đấu tệ hại, còn Geezil thì đang mơ về khoản tiền dễ dàng mà ông sắp kiếm được. Bỗng nhiên, một cú đấm điên cuồng từ võ sĩ của nhà tài phiệt đã trúng mặt Gross, hạ anh ta xuống sàn. Khi anh ta ngã xuống, máu phun ra từ miệng. Gross ho một tiếng rồi nằm yên. Một trong các nhà tài phiệt, là một bác sĩ cũ, kiểm tra mạch đập của anh ta và kết luận rằng anh ta đã chết. Các triệu phú hoảng loạn: Mọi người phải rời đi ngay trước khi cảnh sát đến, nếu không họ có thể bị buộc tội giết người.

Hoảng sợ, Geezil chạy ra khỏi phòng tập và quay lại Chicago, bỏ lại 35.000 đô la mà ông chỉ muốn quên đi, vì nó chẳng là gì so với việc tránh bị dính líu vào một vụ án mạng. Ông không bao giờ muốn gặp lại Weil hay bất kỳ ai trong nhóm đó.

Sau khi Geezil vội vã rời đi, Gross đứng dậy, tự mình làm được điều đó. Máu mà anh ta phun ra từ miệng thực ra là từ một quả bóng chứa đầy máu gà và nước nóng mà anh ta đã giấu trong má. Toàn bộ vụ việc đã được Weil dàn dựng, người được biết đến với biệt danh “Yellow Kid,” một trong những tên lừa đảo sáng tạo nhất trong lịch sử. Weil chia sẻ 35.000 đô la với các nhà tài phiệt và các võ sĩ (tất cả đều là đồng bọn lừa đảo)—một khoản lợi nhuận khá đẹp chỉ sau vài ngày làm việc.

BƯỚC QUA BIỂN LÚC BAN NGÀY
Điều này có nghĩa là tạo ra một màn kịch mà cuối cùng sẽ mang lại bầu không khí hay ấn tượng quen thuộc, trong đó chiến lược gia có thể hành động mà không ai nhận ra, trong khi tất cả mọi người đều nhìn vào những điều quen thuộc rõ ràng.

“THIRTY-SIX STRATEGIES.” TRÍCH DẪN TỪ NGHỆ THUẬT CHIẾN TRANH NHẬT BẢN.
THOMAS CLEARY, 1991

Diễn giải

Yellow Kid đã xác định Geezil là mục tiêu hoàn hảo từ lâu trước khi hắn thực hiện trò lừa đảo. Hắn biết rằng vụ lừa đảo trận đấu quyền anh sẽ là một mánh khóe hoàn hảo để tách Geezil khỏi số tiền của mình một cách nhanh chóng và dứt khoát. Nhưng hắn cũng biết rằng nếu bắt đầu bằng cách cố gắng thu hút Geezil vào trận đấu quyền anh ngay từ đầu, hắn sẽ thất bại thảm hại. Hắn phải che giấu ý định của mình và chuyển hướng sự chú ý, tạo ra một màn khói—trong trường hợp này là vụ bán biệt thự.

Trong chuyến tàu và ở phòng khách sạn, tâm trí của Geezil hoàn toàn bị chiếm lĩnh bởi vụ giao dịch sắp tới, tiền bạc dễ dàng, và cơ hội được giao du với những người giàu có. Ông không hề nhận ra rằng Gross đã ngoài tuổi trung niên và cơ thể không còn khỏe mạnh. Đó chính là sức mạnh gây phân tâm của màn khói. Mải mê với thỏa thuận kinh doanh, sự chú ý của Geezil dễ dàng bị chuyển sang trận đấu quyền anh, nhưng chỉ vào thời điểm mà đã quá muộn để ông nhận ra những chi tiết có thể giúp ông phát hiện ra trò lừa. Cuối cùng, trận đấu không còn phụ thuộc vào thể lực của võ sĩ, mà vào một khoản hối lộ. Và Geezil đã hoàn toàn bị phân tâm bởi ảo giác về cái chết của võ sĩ, đến nỗi ông quên mất số tiền của mình.

Hãy học hỏi từ Yellow Kid: Một màn khói với vẻ ngoài quen thuộc, không mấy nổi bật là phương thức che giấu tuyệt vời. Tiếp cận mục tiêu của bạn với một ý tưởng tưởng chừng như bình thường—một giao dịch kinh doanh, một mánh khóe tài chính. Tâm trí của kẻ bị lừa bị phân tâm, những nghi ngờ của hắn được xua tan. Đó chính là lúc bạn nhẹ nhàng dẫn dắt hắn vào con đường thứ hai, con dốc trơn trượt mà hắn sẽ không thể thoát ra, rơi thẳng vào bẫy của bạn.

TUÂN THỦ QUY LUẬT II

Vào giữa những năm 1920, những lãnh chúa quyền lực của Ethiopia bắt đầu nhận ra rằng một thanh niên quý tộc tên Haile Selassie, hay còn gọi là Ras Tafari, đã vượt qua tất cả họ và gần đến lúc tuyên bố mình là lãnh đạo của họ, thống nhất đất nước sau hàng thập kỷ chia cắt. Hầu hết các đối thủ của ông không thể hiểu làm thế nào một người đàn ông hiền lành, ít nói như vậy lại có thể nắm quyền. Tuy nhiên, vào năm 1927, Selassie đã triệu tập các lãnh chúa, từng người một, đến Addis Ababa để tuyên thệ trung thành và công nhận ông là người lãnh đạo.

Một số người vội vàng đến, một số khác do dự, nhưng chỉ có một người, Dejazmach Balcha từ Sidamo, dám hoàn toàn chống lại Selassie. Là một người đàn ông hiếu thắng, Balcha là một chiến binh vĩ đại, và ông cho rằng vị lãnh đạo mới này yếu ớt và không xứng đáng. Ông cố tình tránh xa thủ đô. Cuối cùng, Selassie, với sự kiên quyết nhẹ nhàng nhưng nghiêm khắc, đã ra lệnh cho Balcha đến gặp mình. Balcha quyết định tuân lệnh, nhưng theo cách của riêng mình: Ông sẽ đến Addis Ababa với một đội quân 10.000 người, đủ mạnh để tự bảo vệ, có thể thậm chí là khởi đầu một cuộc nội chiến.

Dừng quân trong một thung lũng cách thủ đô ba dặm, ông chờ đợi, như một vị vua. Selassie sẽ phải đến gặp ông.

Selassie quả thực đã gửi sứ giả mời Balcha tham dự một bữa tiệc chiều để vinh danh ông. Nhưng Balcha, không phải là kẻ ngốc, hiểu rõ lịch sử—ông biết rằng trước đây các vị vua và lãnh chúa Ethiopia thường dùng những bữa tiệc như một cái bẫy. Một khi ông tham gia và uống say, Selassie sẽ có thể bắt ông hoặc giết ông. Để báo hiệu sự hiểu biết của mình về tình huống, Balcha đồng ý tham gia bữa tiệc, nhưng chỉ nếu ông có thể mang theo vệ sĩ riêng của mình—600 chiến binh ưu tú, tất cả đều trang bị vũ khí và sẵn sàng bảo vệ mình.

Để Balcha ngạc nhiên, Selassie trả lời một cách cực kỳ lịch sự rằng ông sẽ rất vinh dự khi tiếp đón những chiến binh như vậy.

Trên đường tới bữa tiệc, Balcha cảnh báo binh lính của mình không được say rượu và phải luôn cảnh giác. Khi họ đến cung điện, Selassie đã thể hiện sự duyên dáng nhất, luôn nhường nhịn Balcha, đối xử với ông như thể đang desperately cần sự chấp thuận và hợp tác của ông. Nhưng Balcha không dễ bị mê hoặc, và ông cảnh báo Selassie rằng nếu không trở về trại của mình trước khi trời tối, quân đội của ông sẽ tấn công thủ đô. Selassie phản ứng như thể bị tổn thương trước sự thiếu tin tưởng này. Trong bữa ăn, khi đến lúc hát những bài ca truyền thống để vinh danh các lãnh đạo Ethiopia, ông chỉ cho phép những bài hát ca ngợi chiến binh của Sidamo. Balcha nghĩ rằng Selassie có vẻ sợ hãi, bị uy hiếp bởi chiến binh vĩ đại này, người mà ông không thể qua mặt.

Cảm nhận được sự thay đổi, Balcha tin rằng ông sẽ là người điều khiển mọi chuyện trong những ngày tới.

Cuối buổi chiều, Balcha và các chiến binh bắt đầu hành quân trở về trại dưới những tiếng hoan hô và tiếng súng chào mừng. Nhìn lại thủ đô qua vai, ông lên kế hoạch chiến lược—làm thế nào để quân đội của mình sẽ tiến vào thủ đô trong chiến thắng trong vài tuần tới, và Selassie sẽ bị đặt đúng vị trí của mình, có thể là tù nhân hoặc chết. Tuy nhiên, khi Balcha nhìn thấy trại của mình, ông thấy một điều gì đó rất sai. Trước đây, nơi đây đầy ắp những lều trại đủ màu sắc trải dài tận tầm mắt, nhưng bây giờ chỉ còn lại những làn khói từ những đám lửa đã tắt. Phép thuật quái ác nào vậy?

Một nhân chứng đã kể cho Balcha biết chuyện gì đã xảy ra. Trong khi bữa tiệc diễn ra, một đội quân lớn, do một đồng minh của Selassie chỉ huy, đã bí mật tấn công vào trại của Balcha qua một con đường phụ mà ông không nhìn thấy. Tuy nhiên, đội quân này không đến để chiến đấu: Họ biết rằng Balcha sẽ nghe thấy tiếng chiến đấu và vội vàng quay lại cùng 600 vệ sĩ, vì vậy Selassie đã trang bị cho quân của mình những giỏ vàng và tiền mặt. Họ vây quanh đội quân của Balcha và tiến hành mua lại mọi vũ khí của họ. Những người từ chối đều bị đe dọa dễ dàng. Trong vài giờ, toàn bộ lực lượng của Balcha đã bị désarmé và bị tản ra mọi hướng.

Nhận ra mối nguy hiểm, Balcha quyết định dẫn 600 quân về phía nam để tập hợp lại, nhưng đội quân đã désarmé ông đã chặn đường. Lối thoát duy nhất còn lại là tiến vào thủ đô, nhưng Selassie đã thiết lập một đội quân lớn để bảo vệ nó. Giống như một kỳ thủ cờ vua, ông đã dự đoán các nước đi của Balcha và chiếu bí ông. Lần đầu tiên trong đời, Balcha phải đầu hàng. Để sám hối cho những tội lỗi tự cao và tham vọng, ông đồng ý vào tu viện.

Diễn giải

Trong suốt triều đại dài của Selassie, không ai có thể thực sự hiểu được ông. Người Ethiopia thích những vị lãnh đạo mạnh mẽ, nhưng Selassie, người mang vẻ ngoài của một người hiền lành, yêu chuộng hòa bình, lại sống sót lâu hơn bất kỳ ai trong số họ. Không bao giờ nổi giận hay thiếu kiên nhẫn, ông dụ dỗ những nạn nhân của mình bằng nụ cười ngọt ngào, ru họ vào giấc ngủ bằng sự duyên dáng và tỏ ra quá kính cẩn trước khi tấn công. Trong trường hợp của Balcha, Selassie đã khai thác sự nghi ngờ của ông ta, mối nghi ngờ rằng bữa tiệc chính là cái bẫy—mà thực ra, quả thật đó là một cái bẫy, nhưng không phải cái mà Balcha đã tưởng tượng. Cách Selassie xoa dịu nỗi lo sợ của Balcha—cho phép ông ta mang theo vệ sĩ đến bữa tiệc, cho ông ta sự ưu ái đặc biệt tại đó, làm cho ông ta cảm thấy mình đang kiểm soát—đã tạo ra một màn khói dày đặc, che giấu hành động thực sự cách đó ba dặm.

Hãy nhớ rằng: Những người hay hoài nghi và cảnh giác thường là những người dễ bị lừa gạt nhất. Nếu bạn giành được lòng tin của họ ở một lĩnh vực nào đó, bạn sẽ có một màn khói che mắt họ ở những lĩnh vực khác, cho phép bạn tiếp cận và đánh bại họ một cách thảm khốc. Một cử chỉ giúp đỡ hay có vẻ chân thành, hoặc một hành động ngụ ý sự vượt trội của người kia—tất cả đều là những công cụ đánh lạc hướng hoàn hảo.

Khi được thiết lập một cách đúng đắn, màn khói là một vũ khí quyền lực lớn. Nó đã giúp Selassie, với vẻ ngoài hiền hòa, tiêu diệt hoàn toàn kẻ thù mà không cần bắn một viên đạn.

Đừng đánh giá thấp sức mạnh của Tafari. Ông ta lướt đi như một con chuột nhưng có hàm răng mạnh mẽ như một con sư tử.

Lời nói cuối cùng của Balcha ở Sidamo trước khi vào tu viện.

CHÌA KHÓA QUYỀN LỰC

Nếu bạn tin rằng những kẻ lừa đảo là những người nổi bật với những lời nói dối phức tạp và câu chuyện dài dòng, bạn đã hoàn toàn sai lầm. Những kẻ lừa đảo giỏi nhất sử dụng một vẻ ngoài tẻ nhạt và không gây chú ý, để không ai để ý đến chúng. Họ hiểu rằng những lời nói và hành động hoa mỹ ngay lập tức sẽ làm dấy lên sự nghi ngờ. Thay vào đó, họ bao bọc con mồi của mình trong những điều quen thuộc, tầm thường, vô hại. Trong cuộc giao dịch của Yellow Kid Weil với Sam Geezil, điều quen thuộc là một thỏa thuận kinh doanh. Còn trong trường hợp ở Ethiopia, đó chính là sự khúm núm giả tạo của Selassie—một điều mà Balcha hẳn sẽ mong đợi từ một lãnh chúa yếu đuối hơn.

Khi bạn đã làm con mồi của mình lơ là sự chú ý bằng sự quen thuộc, chúng sẽ không nhận ra sự lừa dối đang diễn ra sau lưng. Điều này xuất phát từ một sự thật đơn giản: con người chỉ có thể tập trung vào một thứ duy nhất trong một thời điểm. Thực sự quá khó để họ tưởng tượng rằng người có vẻ ngoài tẻ nhạt và vô hại mà họ đang giao tiếp lại đang âm thầm chuẩn bị một kế hoạch khác. Màn khói càng xám xịt và đồng nhất, càng tốt trong việc che giấu ý đồ của bạn. Trong những chiêu trò đánh lạc hướng và mồi nhử đã được đề cập ở Phần I, bạn chủ động phân tâm đối phương; còn trong màn khói, bạn làm con mồi lơ là, thu hút chúng vào cái bẫy của bạn. Vì nó có sức thôi miên mạnh mẽ, đây thường là cách tốt nhất để che giấu ý đồ của mình.

Hình thức đơn giản nhất của màn khói chính là biểu cảm khuôn mặt. Sau một vẻ ngoài tẻ nhạt, khó đọc, bạn có thể lên kế hoạch cho đủ loại hỗn loạn mà không ai phát hiện. Đây là một vũ khí mà những người quyền lực nhất trong lịch sử đã học cách hoàn thiện. Người ta nói rằng không ai có thể đọc được nét mặt của Franklin D. Roosevelt. Baron James Rothschild đã biến việc giấu đi những suy nghĩ thật của mình sau những nụ cười tẻ nhạt và ánh nhìn vô cảm thành một thói quen suốt đời. Stendhal đã viết về Talleyrand, “Chưa bao giờ có một khuôn mặt ít phản ánh hơn thế.” Henry Kissinger sẽ làm đối thủ của mình chán ngán đến mức rơi vào mê man với giọng nói đơn điệu, ánh nhìn vô cảm và những câu kể chi tiết không ngừng; rồi, khi họ bắt đầu mất tập trung, ông ta sẽ bất ngờ ném vào họ một danh sách những điều khoản táo bạo. Bị bất ngờ, họ sẽ dễ dàng bị khuất phục. Như một cuốn sách hướng dẫn poker đã giải thích, “Trong khi chơi bài, người chơi giỏi hiếm khi là một diễn viên. Thay vào đó, anh ta thực hành một hành vi tẻ nhạt, điều này làm giảm các mẫu dễ đọc, làm đối thủ bối rối và nhầm lẫn, cho phép tập trung cao độ hơn.”

Một khái niệm có tính linh hoạt, màn khói có thể được thực hành ở nhiều cấp độ khác nhau, tất cả đều dựa trên các nguyên tắc tâm lý của sự phân tâm và sai lệch. Một trong những màn khói hiệu quả nhất chính là cử chỉ cao thượng. Con người muốn tin vào những cử chỉ có vẻ cao thượng, vì niềm tin đó mang lại sự dễ chịu. Họ hiếm khi nhận ra những cử chỉ này có thể lừa dối đến mức nào.

Joseph Duveen, một nhà buôn nghệ thuật, từng đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng. Những triệu phú đã trả một cái giá rất đắt cho các bức tranh của Duveen giờ đây lại hết không gian treo tranh, và với thuế thừa kế ngày càng tăng, có vẻ như họ sẽ không tiếp tục mua tranh nữa. Giải pháp là Viện Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia tại Washington, D.C., nơi Duveen đã giúp thành lập vào năm 1937 bằng cách thuyết phục Andrew Mellon hiến tặng bộ sưu tập của mình cho bảo tàng. Viện Bảo tàng Quốc gia trở thành một màn khói hoàn hảo cho Duveen. Trong một cử chỉ duy nhất, khách hàng của ông đã tránh được thuế, giải phóng không gian treo tranh cho những bức tranh mới và giảm số lượng tranh có mặt trên thị trường, duy trì sức ép tăng giá. Tất cả điều này trong khi những người hiến tặng tạo ra vẻ ngoài là những ân nhân của công chúng.

Một màn khói hiệu quả khác là mô hình, việc thiết lập một chuỗi hành động khiến nạn nhân tin rằng bạn sẽ tiếp tục làm theo cách đó. Mô hình này dựa vào tâm lý mong đợi: Hành vi của chúng ta thường tuân theo các mô hình, hoặc ít nhất là chúng ta thích nghĩ như vậy.

Vào năm 1878, tay trùm cướp người Mỹ Jay Gould đã thành lập một công ty bắt đầu đe dọa đến sự độc quyền của công ty điện tín Western Union. Các giám đốc của Western Union quyết định mua lại công ty của Gould—họ phải chi một khoản tiền lớn, nhưng nghĩ rằng họ đã loại bỏ được một đối thủ phiền phức. Tuy nhiên, vài tháng sau, Gould lại tiếp tục, than phiền rằng ông bị đối xử bất công. Ông bắt đầu thành lập một công ty thứ hai để cạnh tranh với Western Union và công ty mà họ vừa mua lại. Điều tương tự lại xảy ra: Western Union lại mua lại ông để làm ông im miệng. Rồi chuỗi sự kiện này tiếp tục lần thứ ba, nhưng lần này Gould đã nhắm vào mục tiêu quan trọng hơn: Ông bất ngờ dàn dựng một cuộc chiến giành quyền kiểm soát đẫm máu và giành toàn bộ quyền kiểm soát Western Union. Ông đã tạo ra một mô hình khiến các giám đốc công ty nghĩ rằng mục tiêu của ông chỉ là được mua lại với một mức giá hấp dẫn. Một khi họ trả tiền cho ông, họ thở phào nhẹ nhõm và không nhận ra rằng ông thực sự đang chơi với mục tiêu cao hơn. Mô hình này mạnh mẽ ở chỗ nó lừa đối phương tin rằng họ sẽ nhận được điều ngược lại với những gì bạn thực sự đang làm.

Một điểm yếu tâm lý khác có thể khai thác để tạo ra màn khói là xu hướng nhầm lẫn giữa hình thức và thực chất—cảm giác rằng nếu ai đó có vẻ thuộc về nhóm của bạn, thì việc họ thuộc về đó chắc chắn là thật. Thói quen này khiến sự hòa nhập trở thành một màn khói vô cùng hiệu quả. Mánh khóe rất đơn giản: Bạn chỉ cần hòa nhập với những người xung quanh. Càng hòa nhập tốt, bạn càng ít bị nghi ngờ. Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh vào những năm 1950 và 1960, như chúng ta đã biết, một loạt các công chức Anh đã chuyển giao thông tin mật cho Liên Xô. Họ đã tránh được sự phát hiện trong suốt nhiều năm vì họ có vẻ là những người tử tế, đã học ở các trường đúng đắn và phù hợp với mạng lưới những người bạn cũ. Hòa nhập chính là một màn khói hoàn hảo để làm gián điệp. Bạn làm tốt bao nhiêu, bạn càng có thể che giấu ý định của mình tốt bấy nhiêu.

Hãy nhớ: Cần có sự kiên nhẫn và khiêm tốn để làm mờ đi những màu sắc rực rỡ của bản thân, để đeo mặt nạ của sự tầm thường. Đừng tuyệt vọng khi phải đeo một chiếc mặt nạ nhạt nhẽo như vậy—thực tế, chính sự không thể đọc được của bạn mới thu hút người khác và khiến bạn trở nên như một người có quyền lực.

Hình ảnh: Da Cừu

Một con cừu không bao giờ gây rối,
Một con cừu không bao giờ lừa dối,
Một con cừu thật sự ngu ngốc và ngoan ngoãn.
Với bộ da cừu trên lưng,
Con cáo có thể đi thẳng vào chuồng gà.

Thẩm quyền: Bạn đã bao giờ nghe nói về một vị tướng tài ba, người định gây bất ngờ cho một pháo đài mà lại công khai kế hoạch của mình cho kẻ thù chưa? Hãy giấu mục tiêu của bạn và che giấu tiến độ của mình; đừng tiết lộ quy mô của kế hoạch cho đến khi không thể bị chống đối, cho đến khi trận chiến đã kết thúc. Hãy giành chiến thắng trước khi tuyên chiến. Nói cách khác, hãy bắt chước những dân tộc quân sự, những người mà kế hoạch của họ chỉ được biết đến qua những vùng đất bị tàn phá mà họ đã đi qua.
(Ninon de Lenclos, 1623-1706)

XOAY CHUYỂN

Không có màn khói, mồi giả, giả vờ chân thành, hay bất kỳ chiến thuật phân tán sự chú ý nào có thể che giấu được ý định của bạn nếu bạn đã có một danh tiếng đã được thiết lập về sự lừa dối. Và khi bạn càng lớn tuổi và đạt được thành công, việc ngụy trang sự xảo quyệt của mình càng trở nên khó khăn. Mọi người đều biết bạn đang thực hành lừa dối; nếu tiếp tục đóng vai người ngây thơ, bạn có nguy cơ trông như một kẻ đạo đức giả tồi tệ nhất, điều này sẽ hạn chế khả năng di chuyển của bạn. Trong những trường hợp như vậy, tốt hơn là bạn nên thừa nhận, thể hiện mình là kẻ gian lận trung thực, hoặc tốt hơn là kẻ gian lận ăn năn. Không chỉ bạn sẽ được ngưỡng mộ vì sự thẳng thắn, mà, điều kỳ diệu và lạ lùng nhất, bạn sẽ có thể tiếp tục chiến lược của mình.

Khi P. T. Barnum, ông hoàng của sự lừa dối thế kỷ 19, trở nên già đi, ông đã học cách chấp nhận danh tiếng của mình như một kẻ lừa đảo vĩ đại. Một lần, ông tổ chức một cuộc săn bison ở New Jersey, với đầy đủ người da đỏ và vài con bison nhập khẩu. Ông đã công khai cuộc săn như thật, nhưng nó lại giả mạo đến mức hoàn hảo, khiến đám đông thay vì tức giận và đòi tiền lại vô cùng thích thú. Họ biết Barnum luôn làm trò bịp; đó là bí mật thành công của ông, và họ yêu quý ông vì điều đó. Sau bài học từ sự kiện này, Barnum ngừng che giấu mọi chiêu trò của mình, thậm chí tiết lộ sự lừa dối của mình trong cuốn tự truyện kể tất cả. Như Kierkegaard đã viết, “Thế giới muốn bị lừa dối.”

Cuối cùng, mặc dù việc phân tán sự chú ý khỏi mục đích của bạn bằng cách tạo ra một vẻ ngoài nhạt nhẽo, quen thuộc là một chiến lược khôn ngoan, vẫn có những lúc cử chỉ màu sắc, rõ ràng là chiến thuật phân tán sự chú ý đúng đắn. Những kẻ lừa đảo vĩ đại ở châu Âu thế kỷ 17 và 18 đã sử dụng hài hước và sự giải trí để lừa dối khán giả của họ. Bị choáng ngợp bởi một màn trình diễn tuyệt vời, công chúng không nhận ra ý định thực sự của những kẻ lừa đảo. Vì vậy, kẻ lừa đảo nổi tiếng sẽ xuất hiện trong thị trấn với một chiếc xe ngựa đen kịt được kéo bởi những con ngựa đen. Những chú hề, người đi dây, và các nghệ sĩ nổi tiếng sẽ đi cùng, kéo theo mọi người vào những buổi trình diễn thuốc elixir và thuốc dỏm của hắn. Kẻ lừa đảo khiến sự giải trí có vẻ như công việc chính của ngày hôm đó; công việc chính thực ra là việc bán các loại elixir và thuốc dỏm.

Rõ ràng, màn trình diễn và sự giải trí là những công cụ tuyệt vời để che giấu ý định của bạn, nhưng chúng không thể được sử dụng vô thời hạn. Công chúng sẽ trở nên mệt mỏi và nghi ngờ, và cuối cùng sẽ nhận ra trò lừa đảo. Và thực tế, những kẻ lừa đảo phải di chuyển nhanh chóng từ thị trấn này sang thị trấn khác, trước khi tin đồn lan rộng rằng các loại thuốc chẳng có tác dụng gì và màn giải trí chỉ là trò bịp. Những người quyền lực với vẻ ngoài nhạt nhẽo, mặt khác—như Talleyrand, Rothschild, Selassie—có thể tiếp tục lừa dối trong cùng một nơi suốt cuộc đời. Màn kịch của họ không bao giờ trở nên nhàm chán và hiếm khi gây ra nghi ngờ. Do đó, màn khói màu sắc chỉ nên được sử dụng một cách thận trọng, và chỉ khi hoàn cảnh thực sự phù hợp.